Lịch sử thống kê y tế

Đăng vào 14/06/2018

LỊCH SỬ THỐNG KÊ Y TẾ GIAI ĐOẠN 1961- 1971

Ngày 13/4/1961, Bộ Y tế có Quyết định số 323-BYT/QĐ về việc tạm thời thành lập Vụ Kế hoạch và Tài vụ trực thuộc Bộ Y tế, DS. Nguyễn Duy Cương được cử giữ chức Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ. Vụ Kế hoạch và Tài vụ có nhiệm vụ: xây dựng, quản lý, theo dõi chỉ đạo thực hiện công tác kế hoạch, tài vụ, kiến thiết cơ bản và vật tư, tổng hợp thống kê, quản lý toàn diện số liệu y tế, sức khỏe. Ban đầu chỉ có 3 phòng: Phòng Tài vụ, Phòng Kế hoạch và phòng Thống kê. Phòng Thống kê nhiệm vụ không chỉ xây dựng các biểu mẫu, mà còn đề ra các chỉ tiêu cần thu thập, báo cáo và nghiên cứu các phương pháp tính toán, đảm bảo các số liệu thu thập được có chất lượng và ý nghĩa khoa học.

Căn cứ những chính sách nhà nước và của ngành, Bộ Y tế đã ban hành chính sách cho lĩnh vực thống kê y tế gồm có  Quyết định của Bộ trưởng về việc  ban hành hệ thống biểu mẫu số sách đã được xây dựng từ những năm 1960.

Giai đoạn 1971-1988   

Năm 1972, công tác của Vụ Kế hoạch vẫn tiếp tục được duy trì các hoạt động như lập kế hoạch, phổ biến hướng dẫn, giao kế hoạch, các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ về kế hoạch, thống kê y tế vẫn được thực hiện theo kế hoạch. Vụ kế hoạch có trách nhiệm xây dựng màng lưới kế hoạch-thống kê ở cơ sở và địa phương. Đến cuối năm 1970, mạng lưới này đã hoàn thiện ở tất cả các Ty Y tế (nay là Sở Y tế) ở các tỉnh phía Bắc và các đơn vị trực thuộc Bộ.

Quyết định ban hành biểu mẫu  năm 1977 là thời kỳ  sau khi đất nước hoàn toàn giải phóng. Quyết định này cũng  đã được điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp với từng giai đoạn đổi mới của đất nước.

Giai đoạn 1988 – 1990

Từ tháng 9/1988, hai vụ lại sát nhập thành Vụ Kế hoạch – Tài vụ (Quyết định số 753/BYT-QĐ ngày 5/9/1988). Vụ Kế hoạch –Tài vụ thời gian này bao gồm cả các bộ phận Thống kê, Xây dựng cơ bản và các phòng thuộc Vụ Tài chính –Kế toán cũ.

Pháp lệnh Kế toán-Thống kê,  ban hành ngày 10 tháng 5 năm 1988 của Hội đồng Nhà nước nay là Chính phủ; thông tư hướng dẫn thi hành Pháp lệnh kế toán thống kê số 555/TCKT-PPCĐ ngày 13/9/1988 của Tổng Cục Thống kê. Pháp lệnh kế toán thống kê là văn bản pháp lý cao nhất về công tác kế toán thống kê, lần đầu tiên được ban hành ở Việt Nam.

Giai đoạn 1990 – 1993

Năm 1991, Bộ trưởng Phạm Song quyết định thành lập Trung tâm Thống kê – Tin học Bộ Y tế trên cơ sở 2 phòng máy tính và phòng Thống kê Vụ Kế hoạch. GS.TSKH. Đặng Hữu Bộ trưởng Bộ Khoa học –Công nghệ -Môi trường lúc bấy giờ đã nói: “Bộ Y tế cùng với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là 2 Bộ đã đi đầu trong phát triển CNTT”. 

Quyết định ban hành biểu mẫu thống kê y tế năm 1992 là do yêu cầu thông tin trong  thời kỳ đổi mới và bước đầu ứng dụng CNTT.

Giai đoạn 1994 – 1997

Tháng 10/1993, 3 đơn vị (Kế hoạch, Tài chính - Kế toán và Thống kê - Tin học) lại được sát nhập thành Vụ Kế hoạch - Tài chính - Kế toán.

Giai đoạn 1997- 2003

Vụ Kế hoạch - Tài chính - Kế toán được tách thành 2 Vụ: Vụ Kế hoạch và Vụ Tài chính - Kế toán đáp ứng nhu cầu công tác mới. Tổ chức của Vụ có sự điều chỉnh lại gồm 6 tổ: Quy hoạch Tổng hợp, Kế hoạch Chuyên đề, Viện trợ, Quân sự, Thống kê, Đơn vị chính sách.

Chỉ thị của Thủ tướng chính phủ về việc tăng cường và hiện đại hoá công tác Thống kê số 28/1998/CT-TTG. Chỉ thị này đã yêu cầu Tổng cục Thống kê và các Bộ, Ngành cần phải củng cố nâng cấp hệ thống thống kê do mình phụ trách và đẩy mạnh ứng dựng công nghệ tin học trong xử lý, lưu trữ và chuyển tải thông tin.

Năm 2002, Bộ Y tế đã ban hành 4 quyết định nhằm tăng cường hệ thống TK-TH y tế:
             - Biểu mẫu thống kê
             - Chỉ tiêu cơ bản ngành y tế và y tế cơ sở
             - Quy chế thống kê Y tế
             - Từng bước ứng dụng công nghệ tin học trong quản lý và xử lý số liệu

Năm 2001-2002 trước tình hình hội nhập với các nước trong khu vực, thế giới và nhu cầu thông tin phục vụ thời kỳ công nghiệp hoá và hiện đại hoá. Ngành Y tế đã có một số chính sách cho lĩnh vực thống kê như: Quyết định của Bộ trường về việc ban hành quy chế thống kê y tế số 379/2002/QĐ-BYT ngày 08 tháng 02 năm 2002. Quyết định số 2553/2002/QĐ-BYT ngày 04 tháng 7 năm 2002 của Bộ trưởng bộ y tế ban hành danh mục chỉ tiêu cơ bản ngành y tế.

Giai đoạn 2003 đến nay

Tháng 7/2003 Bộ trưởng Bộ Y tế đã có quyết định sát nhập 2 Vụ: Vụ Kế hoạch và Vụ Tài chính – Kế toán thành Vụ Kế hoạch Tài chính. Đây là một quyết định phù hợp với thời kỳ mới khi hệ thống y tế đã được chuyển đổi từ hệ thống cung cấp dịch vụ y tế không mất tiền sang hệ thống cung cấp dịch vụ y tế với chất lượng ngày càng cao trên cơ sở hạch toán đầy đủ các chi phí. Là Vụ tổng hợp, có chức năng tham mưu cho Lãnh đạo Bộ thực hiện quản lý nhà nước trên các hoạt động sau: Quy hoạch, Lập kế hoạch ngắn hạn, dài hạn, công tác Tài chính kế toán, Viện trợ Quốc tế, Thống kê y tế,...

Luật thống kê số 04/2003/QH11  của Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt nam khoá XI;  Nghị định số 40/2004/NĐ-CP ngày 13 tháng 2 năm 2004 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Thống kê.

Đến năm 2008, thực hiện Nghị định số 188/2007/NĐ-CP ngày 27/12/2007 của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành Quyết định số 44//2008/QĐ-BYT ngày 30/12/2008 quii định chức năng của Vụ Kế hoạch – Tài chính giúp Bộ trưởng thực hiện chức năng quản lý các lĩnh vực: xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, đầu tư phát triển, chính sách y tế, tài chính, kế toán, phí, giá dịch vụ y tế, công sản, viện trợ, y tế quốc phòng và thống kê.          

  Về công tác thống kê y tế:

a) Thực hiện quản lý nhà nước về thống kê y tế toàn ngành. Xây dựng và quản lý thống nhất các chỉ số thống kê y tế, phương pháp thu thập, ghi chép, quy trình thực hiện, quy chế cung cấp và sử dụng số liệu, hệ thống biểu mẫu thống kê thống nhất trong toàn ngành y tế;

b) Xây dựng và quản lý cơ sở dữ liệu của ngành y tế phục vụ cho việc xây dựng kế hoạch và hoạch định chính sách. Tổng hợp và phân tích số liệu thống kê định kỳ: hàng năm, 5 năm, 10 năm. Biên soạn và xuất bản Niên giám thống kê y tế hàng năm; làm đơn vị đầu mối trong việc cung cấp số liệu thống kê y tế để công bố chính thức trong và ngoài nước;

c)       Chủ trì hướng dẫn nghiệp vụ thống kê cho các đơn vị trực thuộc Bộ Y tế, y tế địa phương, y tế các Bộ, ngành. Tổ chức và quản lý các cuộc  điều tra, đánh giá các hoạt động của ngành Y tế cũng như các yếu tố liên quan đến tình trạng sức khoẻ nhân dân;

d)      Xây dựng kế hoạch dài hạn, ngắn hạn về công tác thống kê y tế. Giám sát việc triển khai công tác thống kê tại các đơn vị trực thuộc Bộ, y tế địa phương và y tế các bộ, ngành;

e)      Nghiên cứu ứng dụng công nghệ tin học trong lĩnh vực thống kê y tế.

Các văn bản pháp quy cũng đã được bổ sung và điều chỉnh cho phù hợp Luật Thống kê và Hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia mới ban hành cuối năm 2005. 

Quyết định số 40/2006/QĐ-BYT  ngày 25 tháng 12 năm 2006 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc Ban hành Hệ thống chỉ tiêu thống kê ngành Y tế.

Quyết định số 3226 QĐ-BYT ngày 3 tháng 9 năm 2008 về việc ban hành biểu mẫu báo cáo theo Hệ thống chỉ tiêu thống kê Ngành Y tế. Quyết đinh này ban hành kèm theo các biểu mẫu báo cáo định kỳ của các Vụ, Cục, Viện, chương trình y tế Quốc gia. ​